بررسی و مقایسه ی دیدگاه اصولیین شیعه و مفسرین فریقین در تفسیر مهم‌ترین آیات اصل برائت

اثبات و بررسی ادله‌ی برائت که یکی از بنیادی‌ترین اصل در نزد اصولیین شیعه است، اهمیت زیادی دارد. برخی از اصولیین در اثبات اصل برائت به آیاتی از قرآن استناد کرده‌اند. در این مقاله سعی شده است مهم‌ترین آیات اصل برائت مانند آیات 15 اسراء، 7 طلاق و 42 انفال را طرح نموده و نظرات اصولیین و مفسرین شیعه و اهل تسنن را در کتب اصولی و تفسیری، با یکدیگر تطبیق داده و شباهت‌ها و تفاوت‌ها را مشخص سازد. اصولیین درآیات مزبور دو دیدگاه دارند. بر اساس یک دیدگاه آیات مزبور بر اصل برائت دلالت دارند و بر اساس دیدگاه دیگر بر اصل برائت دلالت ندارند. در خصوص آیه‌ی اول در تفاسیر اهل سنت بیشتر به تفاوت بین برائت شرعی و عقلی اشاره‌شده است و در تفاسیر امامیه نیز همانند دو دیدگاه اصولیون دو دیدگاه وجود دارد. مفسران شیعه و سنی آیه دوم حمل بر نفی تکلیف مالایطاق از طرف خداوند کرده‌اند، برخی از ایشان به مصادیقی از تکلیف مالایطاق، همچون انفاق بیش از توان، معرفت بدون در اختیار بودن اسباب آن و... اشاره نموده‌اند، این نوع تفاسیر با تفسیر آیه به ممنوعیت هر نوع تکلیف مالایطاق منافات ندارند. بسیاری از مفسران هر دو مذهب آیه سوم را با توجه به شأن نزول، آیه را تفسیر کردند. آیات اصولی درگذر زمان تغییرات و تحولاتی را پشت سرنهاده‌اند، مفسران شیعی و اهل سنت و نیز دانشمندان اصولی هر دو مذهب فقهی در مورد آن آیات مشترکات زیادی دارند؛ بررسی تطبیقی آن آیات می‌تواند به همگرایی و نزدیکی دو علم اصول فقه و تفسیر کمک کند.